یکی از مباحثی که در شناخت و معرفی امام معصوم مورد بحث و دقت نظر قرار گرفته است این است که امام معصوم نعمت و موهبت ارزانی داشته از سوی خداوند به بشر می باشد و از باب لطف خداوند بر مردم بوده است که حرام و حلال شریعت محمدی را برای ایشان بازگوید تا گمراه نشوند.
علامه حلی نیز در کتاب باب حادی عشر امامت را از لطف الهی به بندگان برمی شمارد.(1)
از سویی نیز تبیین شریعت محمدی که در طول بیست و سه سال تکمیل شد نیاز به افرادی دارد که کاملا آن را بشناسند. بخصوص که با گسترش فتوحات اسلامی و برخورد فرهنگهای سرزمینهای فتح شده لزوم راهبرد امام معصوم برای تبیین شریعت آخرین پیامبر الهی ضروری بود.
از این روی برای شناخت بهتر امام به بررسی احادیث معصومین در باب وجود امام نعمت و عطیه الهی می پردازیم:
در بحارالانوار در باب تفسیر آیات 28 و 29 سوره مبارکه ابراهیم حدیثی از حضرت امام صادق (علیه السّلام) نقل شده است که ایشان قسم یاد فرمودند که ائمه اطهار (علیهم السّلام) نعمت خداوند هستند که بر بندگان ارزانی شده اند:
«الآيات إبراهيم أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْراً وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَها وَ بِئْسَ الْقَرارُ التكاثر ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ.
وَ رُوِيَ عَنِ الصَّادِقِ (ع) أَنَّهُ قَالَ: نَحْنُ وَ اللَّهِ نِعْمَةُ اللَّهِ الَّتِي أَنْعَمَ بِهَا عَلَى عِبَادِهِ وَ بِنَا يَفُوزُ مَنْ فَازَ.»(2)
«آيا نديده اى آن كسانی را كه نعمت خدا را به كفر بدل ساختند و مردم خود را به ديار هلاك بردند؟ به جهنم، آن قرارگاه بد، داخل می شوند.»(سوره مبارکه ابراهیم، آیه 29 - 28)
از حضرت امام صادق (علیه السّلام) روایت شده است که فرمودند: به خدا قسم ما نعمت خدا هستیم که بر بندگان ارزانی داشته است. هرکه رستگار شود به وسیله ما رستگار شده است.»(3)
در تفسیر همین آیه در کتاب الکافی چنین آمده است:
«الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَةَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِيرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْراً» الْآيَةَ قَالَ عَنَى بِهَا قُرَيْشاً قَاطِبَةً الَّذِينَ عَادَوْا رَسُولَ اللَّهِ (ص) وَ نَصَبُوا لَهُ الْحَرْبَ وَ جَحَدُوا وَصِيَّةَ وَصِيِّهِ.»(4)
«عبد الرحمن بن كثير گويد: از حضرت امام صادق (علیه السّلام) تفسير قول خدا عزّ و جلّ را پرسيدم «مگر ندیدی کسانی را که نعمت خدا را به کفر بدل کردند(سوره مبارکه ابراهیم، آیه 29)» فرمودند: مقصود، همه و همه قريش است كه با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دشمنى كردند و به جنگ او برخاستند و وصيت او را درباره جانشين او منكر شدند.»(5)
از قول حضرت امام صادق (علیه السّلام) نقل شده است که اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السّلام) همان نعمت الهی هستند که از آن سوال خواهد شد.
«وَ رَوَى الْعَيَّاشِيُّ بِإِسْنَادِهِ فِي حَدِيثٍ طَوِيلٍ قَالَ: سَأَلَ أَبُو حَنِيفَةَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) عَنْ هَذِهِ الْآيَةِ فَقَالَ مَا النَّعِيمُ عِنْدَكَ يَا نُعْمَانُ قَالَ الْقُوتُ مِنَ الطَّعَامِ وَ الْمَاءُ الْبَارِدُ فَقَالَ لَئِنْ أَوْقَفَكَ اللَّهُ بَيْنَ يَدَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى يَسْأَلَكَ عَنْ كُلِّ أَكْلَةٍ أَكَلْتَهَا أَوْ شَرْبَةٍ شَرِبْتَهَا لَيَطُولَنَّ وُقُوفُكَ بَيْنَ يَدَيْهِ قَالَ فَمَا النَّعِيمُ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ نَحْنُ أَهْلَ الْبَيْتِ النَّعِيمُ الَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ بِنَا عَلَى الْعِبَادِ وَ بِنَا ائْتَلَفُوا بَعْدَ أَنْ كَانُوا مُخْتَلِفِينَ وَ بِنَا أَلَّفَ اللَّهُ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَ جَعَلَهُمْ إِخْوَاناً بَعْدَ أَنْ كَانُوا أَعْدَاءً وَ بِنَا هَدَاهُمُ اللَّهُ لِلْإِسْلَامِ وَ هُوَ النِّعْمَةُ الَّتِي لَاتَنْقَطِعُ وَ اللَّهُ سَائِلُهُمْ عَنْ حَقِّ النَّعِيمِ الَّذِي أَنْعَمَ بِهِ عَلَيْهِمْ وَ هُوَ النَّبِيُّ (ص) وَ عِتْرَتُهُ(ع).»(6)
«عیاشی به اسناد خود در حدیث طویلی گفته است: ابو حنیفه از حضرت امام صادق (علیه السّلام) راجع به همین آیه [ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعيم (سوره مبارکه تکاثر، آیه8)] پرسید، امام (علیه السّلام) فرمودند: به نظر تو نعمت چیست؟ ابو حنیفه گفت: خوراکی و آب سرد. فرمود: اگر خدا ترا در روز قیامت نگه دارد و از هر خوراك و آشامیدنی که مصرف کرده اي یک یک سؤال کند، باید مدت زیادي آنجا توقف کنی. عرض کرد: پس نعیم در آیه چه معنی دارد؟ فرمودند: ما اهل بیت آن نعمتی هستیم که خدا بر مردم ارزانی داشته است، به وسیله ما با یکدیگر الفت گرفتند با اینکه قبلا با هم اختلاف داشتند و به وسیله ما دلهاي آنها را به هم نزدیک نمود و با هم برادر شدند با اینکه قبلا دشمن یکدیگر بودند و به وسیله ما آنها را به اسلام هدایت کرد. این نعمت پایدار است. خداوند از آنها راجع به این نعمت که به آنها داده است و آن نعمت پیامبر و عترت اوست سوال خواهد کرد.»(7)
در کتاب الکافی نیز حضرت اميرالمؤمنين (علیه السّلام) خود و خاندان خویش را نعمتهای الهی معرفی می نمایند که هر کسی که رستگار شود به واسطه این حضرات (علیهم السّلام) رستگار شده است:
«الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بِسْطَامَ بْنِ مُرَّةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ حَسَّانَ عَنِ الْهَيْثَمِ بْنِ وَاقِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ الْعَبْدِيِّ عَنْ سَعْدٍ الْإِسْكَافِ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) مَا بَالُ أَقْوَامٍ غَيَّرُوا سُنَّةَ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ عَدَلُوا عَنْ وَصِيِّهِ لَا يَتَخَوَّفُونَ أَنْ يَنْزِلَ بِهِمُ الْعَذَابُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ «أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْراً وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ جَهَنَّمَ» ثُمَّ قَالَ نَحْنُ النِّعْمَةُ الَّتِي أَنْعَمَ اللَّهُ بِهَا عَلَى عِبَادِهِ وَ بِنَا يَفُوزُ مَنْ فَازَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.»(8)
«اصبغ بن نباته گويد حضرت اميرالمؤمنين (علیه السّلام) فرمودند: چه خيال مى كنند مردمى كه سنت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را دگرگون كردند و وصى او (از وصيت او) سر برتافتند و نمى ترسند كه عذاب خدا بر آنها نازل شود سپس اين آيه را تلاوت فرمودند (29 سوره ابراهيم): «آيا نگاه نكنى به آن كسانى كه به جاى نعمت خدا كفر ورزيدند و تبار خود را به خانمان نابودى كشيدند كه دوزخ است.( سوره مبارکه ابراهیم،آیه28)» سپس فرمود: ما هستيم آن نعمتى كه خدا به بندگانش انعام كرده است و هر كه در روز قيامت كامياب شود به وسيله ما كامياب شده است.»(9)
در امالی طوسی نیز حضرت امام صادق (علیه السّلام) در تفسیر آیه هشتم سوره مبارکه تکاثر، ائمه اطهار (علیهم السّلام) را نعمت ارزانی داشته از سوی پروردگار و حبل الله معرفی می نمایند:
«أَخْبَرَنَا أَبُو عُمَرَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ نَجِيحٍ الْكِنْدِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا حَسَنُ بْنُ حُسَيْنٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو حَفْصٍ الصَّائِغُ قَالَ أَبُو الْعَبَّاسِ هُوَ عُمَرُ بْنُ رَاشِدٍ أَبُو سُلَيْمَانَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَلَيْهِمَا السَّلَامُ) فِي قَوْلِهِ «ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ» قَالَ: نَحْنُ مِنَ النَّعِيمِ. وَ فِي قَوْلِهِ: «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً» قَالَ: نَحْنُ الْحَبْلُ.»(10)
«عمر بن راشد از حضرت صادق (علیه السّلام) نقل کرد که در باره «ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ» فرمود: ما «نعیم» هستیم و در باره آیه «وَ اعْتَصِموا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً: و همگی به ریسمان خدا چنگ زنید.» فرمود: ما ریسمان پیوسته به خداییم.»
در تفسیر قمی در تفسیر آیه بیستم سوره مبارکه لقمان «نعمت باطنی» ولایت اهل بیت (علیهم السّلام) و پیوند محبت با ایشان ذکر شده است:
«قال فإنه حدثني أبي عن القاسم بن محمد عن سليمان بن داود المنقري عن شريك عن جابر قال قرأ رجل عند أبي جعفر (ع) «وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً» قال أما النعمة الظاهرة فهو النبي (ص) و ما جاء به من معرفة الله عز و جل و توحيده و أما النعمة الباطنة فولايتنا أهل البيت و عقد مودتنا فاعتقد و الله قوم هذه النعمة الظاهرة و الباطنة.
و اعتقدها قوم ظاهره و لم يعتقدوا باطنه، فأنزل الله «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قالُوا آمَنَّا بِأَفْواهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ» ففرح رسول الله عند نزولها إذ لم يتقبل الله تعالى إيمانهم إلا بعقد ولايتنا و محبتنا.»(11)
«جابر گفت: مردي خدمت حضرت باقر (علیه السّلام) این آیه را خواند «وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَهً وَ باطِنَهً: و نعمتهاي ظاهر و باطن خود را بر شما تمام کرده است.(سوره مبارکه لقمان، آیه 20)» فرمود: اما نعمت ظاهري پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و آنچه براي مردم از معرفت خدا و توحید آورده است و اما نعمت باطنی ولایت ما اهل بیت و پیوند محبت با ما است. گروهی اعتقاد به نعمت ظاهر و باطن هر دو داشتند و گروهی نعمت ظاهري را معتقد بودند اما به نعمت باطنی اعتقاد نداشتند، خداوند این آیه را نازل کرد:
«یا أَیُّهَا الرَّسُولُ لا یَحْزُنْکَ الَّذِینَ یُسارِعُونَ فِی الْکُفْرِ مِنَ الَّذِینَ قالُوا آمَنَّا بِأَفْواهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ (سوره مبارکه مائده، آیه41): اي پیامبر، کسانی که در کفر شتاب می ورزند تو را غمگین نسازند [چه] از آنانکه با زبان خود گفتند ایمان آوردیم و حال آنکه دلهایشان ایمان نیاورده بود.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از نزول این آیه شادمان گردیدند زیرا خداوند بزرگ ایمان آنها را نپذیرفت مگر با پیمان ولایت و محبت اهل بیت(علیهم السّلام).»(12)
در محاسن درباره بازخواست روز قیامت از نعمت اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السّلام) آمده است:
«عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي سَعِيدٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ: كُنَّا عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) جَمَاعَةً فَدَعَا بِطَعَامٍ مَا لَنَا عَهْدٌ بِمِثْلِهِ لَذَاذَةً وَ طِيباً حَتَّى تَمَلَّيْنَا وَ أُتِينَا بِتَمْرٍ يَنْظُرُ فِيهِ إِلَى وُجُوهِنَا مِنْ صَفَائِهِ وَ حُسْنِهِ فَقَالَ رَجُلٍ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ عَنْ هَذَا النَّعِيمِ الَّذِي نُعِّمْتُمْ عِنْدَ ابْنِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) اللَّهُ أَكْرَمُ وَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ يُطْعِمَكُمْ طَعَاماً فَيُسَوِّغَكُمُوهُ ثُمَّ يَسْأَلَكُمْ عَنْهُ وَ لَكِنَّهُ أَنْعَمَ عَلَيْكُمْ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ (ص) وَ رَوَاهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عِيسَى بْنِ هِشَامٍ عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْقَمَّاطِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ مِثْلَهُ.»(13)
ابوحمزه گفت: با چند نفر خدمت حضرت امام صادق (علیه السّلام) بودیم. دستور دادند؛ غذا آوردند. تاکنون چنان غذایی از نظر طعم و خوشبویی ندیده بودم، خوردیم تا سیر شدیم. بعد برای ما خرما آوردند، از صفا و زیبایی خرما به یکدیگر نگاه می کردیم. مردي گفت: فرداي قیامت از شما به خاطر این نعمتی که در خدمت فرزند پیغمبر (صلی اللَّه علیه و آله) استفاده کردید، بازخواست خواهد شد. حضرت صادق (علیه السّلام) فرمود: خدا بزرگتر و کریمتر از آن است که نعمتی به شما عنایت نماید و گوارایتان گردد، آنگاه از شما بازخواست نماید ولی از نعمتی که بر شما به وسیله محمّد و آل محمّد (صلوات اللَّه علیهم) ارزانی داشته است، بازخواست خواهد کرد.
و از محمد بن علی از عیسی بن هشام از ابوخالد قمّاط از ابوحمزه مانند این حدیث نقل شده است.»(14)
تفسیر مأثور آیاتی از قرآن امام و ولایت ائمه معصومین و خاندان عترت (علیهم السّلام) نعمت و موهبت الهی بر مردم معرفی شده است.
در تفسیر آیه «ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعيم (سوره مبارکه تکاثر، آیه 8)» «نعیم» به ولایت حضرت امیرالمؤمنین (علیه السّلام) تفسیر شده است:
«التَّنْوِيرِ فِي مَعَانِي التَّفْسِيرِ الْبَاقِرُ وَ الصَّادِقُ النَّعِيمُ وَلَايَةُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِين.»(15)
«التنویر فی معانی التفسیر نقل می کند که حضرت امام باقر و حضرت امام صادق (علیهما السّلام) فرمودند: «نعیم» [در «ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعيم» (سوره مبارکه تکاثر، آیه 8)] ولایت حضرت امیرالمؤمنین (علیه السّلام) است »
همچنین در کتاب الکافی «آلاء» در آیه سیزدهم سوره مبارکه الرحمن به پیامبر و وصی تفسیر شده است:
«الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ» أَبِالنَّبِيِّ أَمْ بِالْوَصِيِّ تُكَذِّبَانِ نَزَلَتْ فِي الرَّحْمَنِ.»(16)
معلى بن محمد در حديثى كه به معصوم رسانيده است در تفسير قول خداى عزّ و جلّ «پس آيا كدام نعمت پروردگارتان را تكذيب مي كنيد؟(سوره مبارکه الرحمن، آیه 13)» گفته است: مقصود اين است كه پيغمبر را تكذيب كنيد يا وصى او را؟ در سوره الرحمن نازل شده.
همچنین از قول امام معصوم تفسیر واژه «آلاء» در آیه شصت و نهم سوره مبارکه اعراف « فَاذْكُرُوا آلاءَ اللَّهِ»؛ ولایت اهل بیت (علیهم السّلام) ذکر شده است.
«الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنِ الْهَيْثَمِ بْنِ وَاقِدٍ عَنْ أَبِي يُوسُفَ الْبَزَّازِ قَالَ: تَلَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) هَذِهِ الْآيَةَ «فَاذْكُرُوا آلاءَ اللَّهِ» قَالَ أَ تَدْرِي مَا آلَاءُ اللَّهِ قُلْتُ لَا قَالَ هِيَ أَعْظَمُ نِعَمِ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ هِيَ وَلَايَتُنَا.»(17)
«ابويوسف بزاز گويد حضرت امام صادق (علیه السّلام) اين آيه «فَاذْكُرُوا آلاءَ اللَّهِ: نعمتهاى خدا را ياد كنيد. (سوره مبارکه اعراف، آیه 69)» را تلاوت نمودند و فرمودند: مي دانى نعمتهاى خدا چيست؟ عرض كردم: خیر، فرمودند: مقصود بزرگترين نعمتهاى خداست بر خلقش و آن ولايت ماست.»(18)
وجود پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت (صلوات الله علیهم) و ولایت ایشان فضل الهی بر مردم
در تفسیر مأثور آیاتی از قرآن کریم وجود مبارک پیامبر و ولایت ائمه اطهار (صلوات الله علیهم) فضل الهی عنوان شده است:
«تفسير العياشي عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) وَ حُمْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع): فِي قَوْلِهِ تَعَالَى «لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ» قَالَ فَضْلُ اللَّهِ رَسُولُهُ وَ رَحْمَتُهُ وَلَايَةُ الْأَئِمَّةِ (ع).»(19)
«در تفسیر عیاشی، زراره از حضرت باقر و حمران از حضرت صادق (علیهما السّلام) نقل می کنند که درباره «لولا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمته: اگر فضل و رحمت الهی شامل حالتان نبود.» فرمودند: فضل اللَّه پیامبر و رحمت ولایت ائمه علیهم السلام است.»(20)
همچنین ضمن حدیثی در کتاب الکافی در تفسیر «بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ» در سوره مبارکه یونس، آیه 58 فضل و رحمت الهی؛ حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) و خاندان ایشان (علیهم السّلام) معرفی شده است.
«وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنِ الرِّضَا (ع) قَالَ: قُلْتُ «قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ فَلْيَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ» قَالَ بِوَلَايَةِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ (ص) هُوَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُ هَؤُلَاءِ مِنْ دُنْيَاهُمْ.»(21)
«به این اسناد از احمد بن محمد از عمر بن عبدالعزیز نقل کردند که محمد بن فضیل از حضرت امام رضا (علیه السّلام) نقل نمود که گفتم «بگو به فضل و رحمت خداست که [مؤمنان] باید شاد شوند و این از هر چه گرد می آورند بهتر است. (سوره مبارکه یونس، آیه 58)» در تفسیر آن فرمودند: به ولایت محمّد و آل او شاد باشید که این بهتر از هر ثروتی است که دشمنان آنها جمع می کنند.»
در حدیثی از حضرت امام باقر (علیه السّلام) فضل الهی در آیه «وَ یَزِیدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ» ولایت آل محمد (صلوات الله علیهم) ذکر شده است:
«أَبُو الْوَرْدِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع)« وَ يَزِيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ» الْآيَةَ لِآلِ مُحَمَّد.»(22)
«ابو الورد از حضرت امام باقر (علیه السّلام) در باره آیه «وَ یَزِیدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ: و از فضل خود به ایشان افزونتر می بخشد. (سوره مبارکه نساء، آیه 173، سوره مبارکه نور،آیه 38، سوره مبارکه شوري،آیه 26)» نقل کرد که فرمودند: ولایت آل محمّد است.»
پی نوشتها
(1) ترجمه و شرح باب حادی عشر، صفحه 145 – 143
(2) بحار الأنوار، جلد 24، صفحه 48
(3)ترجمه بحارالانوار، جلد24، صفحه 61 – 60
(4) الكافي، جلد 1، صفحه 217
(5) اصول الكافي، ترجمه كمره اى، جلد 2، صفحه 177
(6) بحار الأنوار، جلد 24، صفحه 49
(7) ترجمه بحارالانوار، جلد24، صفحه 65 –64
(8) الكافي، جلد 1، صفحه 217
(9) أصول الكافي، ترجمه كمره ای، جلد 2، صفحه 175
(10) الامالی الطوسی، صفحه 272
(11) تفسير القمي، جلد 2، صفحه 166 - 165
(12) ترجمه بحارالانوار، جلد24، صفحه 68 –67
(13)المحاسن، جلد2، صفحه 400
(14)ترجمه بحارالانوار، جلد24، صفحه 68
(15)مناقب آل أبي طالب عليهم السلام، جلد2، صفحه 153
(16) الكافي، جلد1، صفحه 217
(17) الكافي، جلد 1، صفحه 217
(18) أصول الكافي، ترجمه مصطفوى، جلد 1، صفحه 316
(19) بحار الأنوار، جلد 24، صفحه 60
(20) ترجمه بحارالانوار، جلد24، صفحه 78 به نقل از تفسیر عیاشی، جلد 1، صفحه 260
(21)الكافي، جلد1، صفحه 423
(22)مناقب آل أبي طالب عليهم السلام، جلد4، صفحه421
منابع
- قرآن کریم
- اصول الكافي، محمد بن يعقوب كلينى، ترجمه مصطفوى، 4جلد، كتاب فروشى علميه اسلاميه، تهران، چاپ اول، 1369 ش.
- اصول الكافي، محمد بن يعقوب كلينى، مترجم: محمد باقر كمره اى، قم، اسوه،1375ش.
- الأمالي، محمد بن الحسن طوسى، محقق / مصحح: مؤسسة البعثة، قم، دار الثقافة، 1414ق.
- بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، محمد باقر بن محمد تقى مجلسى، بيروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ دوم، 1403ق.
- ترجمه بحارالانوار، محمد باقر بن محمدتقی مجلسی، ترجمه: گروه مترجمان، جلد 21، تهران، کتاب نشر، 1392
- ترجمه و شرح باب حادی عشر، علامه حلی، ترجمه و تعلیق: علی شیروانی، قم، دارالفکر، 1394
- تفسير القمي، على بن ابراهيم قمى، 2جلد، قم، دار الكتاب، چاپ: سوم، 1404ق.
- الكافي، محمد بن يعقوب بن اسحاق كلينى، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ چهارم، 1407ق.
- المحاسن، احمد بن محمد بن خالد برقى، قم، دار الكتب الإسلامية، چاپ دوم، 1371 ق.
- مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، محمد بن على ابن شهر آشوب مازندرانى، قم، علامه، چاپ اول، 1379 ق.
اترك تعليق