برادران و خواهران، در اين هفته سالروز شهادت حضرت امام سجاد (عليه السّلام) را پشت سر گذاشتیم. به همين مناسبت شایسته است به گوشه هایی از گنجینه معارفی که حضرت امام سجاد (علیه السّلام) برای ما به ارمغان گذاشته است؛ اشاره کنم که ما از اهميت و نقش آن در زندگى دنيوى و اخروى غافل بوديم و در آموزش، پژوهش، نشر و نيز اجراى آن سستى ورزيديم كه از جمله آنها رساله حقوق است. از جمله گنجینه معارف الهی بزرگى كه نه تنها سزاوار است كه آن را بياموزيم بلكه بايد بررسى کنیم و به آن اهتمام ورزيم و در زندگى دنیوی عمل كنيم، رساله حقوق است كه دربرگيرنده تمام مسائل مربوط به حقوق انسان و محيط اطراف آن است و هر انسانی نيازمند آن است چرا که تمامى امور انسانی در زمينه هاى مختلف را در برگرفته است. بنابراين برادرانم اكنون كه در سالگرد شهادت حضرت امام سجاد (عليه السّلام) هستيم شما را به حفظ هميشگى اين حديث امام رضا (عليه السلام) فرا مى خوانم : «رحم الله من أحيا امرنا: خداوند رحمت كند كسى كه امر ما را زنده نگه دارد.» ابو الصلت الهروى از ايشان پرسيد : چگونه امر شما را زنده نگه داريم؟ ایشان فرمودند: علوم ما را بياموزيد و به مردم آموزش دهيد آنها اگر محاسن گفتار ما را مى دانستند قطعا از ما پيروى مي كردند. برادرانم از روشهاى مهم براى بزرگداشت سالروز شهادت ائمه اطهار (عليهم السلام) برگزارى مجالس براى يادآورى و نشر علوم آنها است. ما نيز علوم و معارف آنها را مى آموزيم و مشتاق عمل به آن هستیم. از گنجهاى بزرگى كه اهل بيت (عليهم السلام) براى ما به ارث گذاشته اند نهج البلاغه و رساله حقوق است. برادرانم مساله ديگر آن است كه كمى در اين امر دقيق شويم كه علل اساسي اكثر مشكلات، درگيریها و اختلافات ما در زندگی دنيوى چیست؟ با بررسی این امر متوجه می شویم که علت آن اهمال حقوق یکدیگر و حقوق انسان و موجودات پیرامونش و حقوق آن و خداوند تعالی، حق خداوند بر گردن او و حقی که افراد بر گردن فرد دارند است. برادرانم یکی از مشکلات اساسی این است که هر یک از ما همواره خواستار رعایت حقوق خود توسط دیگران هستیم و اگر حقوق کسی توسط دیگران رعایت نشود سبب نزاع و مشکلاتی می شود. اما آیا این فرد به همان اندازه حقوق دیگران را رعایت می کند یا خیر؟ هرکدام از ما از خداوند متعال می خواهیم نعمتهایش را به ما ارزانی دارد. در داخل خانواده مرد مدام حقوق خود را از همسرش مطالبه می کند و اگر بخشی از حقوق مراعات نشود مشکلات و درگیری ایجاد می کند. زن نیز حقوقی را از همسرش مطالبه می کند که اگر مرد آن را رعایت نکند مشکلات و اثرات منفی ایجاد می کند. اگر زوج بخشی از این حقوق را رعایت نکند آیا زوجه تمام حقوق زوج را رعایت می کند؟ برادرانم ملاحظه کنید، این مساله مهمی است. حقوق متقابل است. ما هیچگاه حقوق یک طرفه نداریم. اگر در مساله حقوق ملاحظه کنیم در می یابیم که حقوق میان طرفین متقابل است. به معنای دیگر هر شخصی ناگزیر است حقوق شخص مقابل را رعایت کند و شخص مقابل نیز باید حقوق شخص اول را رعایت کند. پدران و فرزندان، فرزندان از پدران و مادران تمامی حقوق خود را مطالبه می کنند اما آیا این فرزندان حقوق پدران و مادران خود را رعایت می کنند؟ هریک از ما از مردم جامعه خود می خواهد که تمامی حقوق مادی و معنویش را رعایت کند اما آیا او حقوق دیگران را همانطور که خود از دیگران انتظار دارد رعایت می کند؟ این مشکل یکی از مشکلات و امور اساسی در مشکلات، نزاعها و عقب ماندگی ما است که در این حالت از بدبختی و عقب ماندگی و درد و رنج زندگی کنیم. یکی از امور اساسی این است که هرکس از دیگران می خواهد که حقوقش را کامل رعایت کنند اما خود حقوق دیگران را رعایت نمی کند. اگر متعادل و حساب شده رفتار کنیم من از دیگران این حقوق را مطالبه می کنم و آنها حقوقی که از من بر گردن دارند؛ رعایت کنند. ما باید به این رساله الهی حقوق در مدارس، دانشگاهها و موسسات خود اهتمام ورزیم و فرهنگ مردمی را در داخل خانواده، مدرسه، دانشگاه، ادارات و در هر مکانی آموزش دهیم. اگر این حقوق را بیاموزیم در مجالس و به خصوص مجالس حسینی هنگامی که یاد حضرت امام سجاد (عليه السلام) را زنده نگه می داریم، می توانیم مردم را نسبت به بخشی از رساله حقوق ايشان که شامل همه حقوق انسان با محیط اطرافش می شود؛ آگاه می کنیم. برادرانم اینجا دو مثال از این حقوق مهم را ذکر می کنم. حضرت امام سجاد (عليه السلام) در بخشی از این حقوق، حقوق همزیستی اجتماعی صحیح را تبیین کرده که از داخل خانواده آغاز می شود. حضرت امام (عليه السلام) حقوق زوج و زوجه نسبت به یکدیگر و حقوق والدین را تبيين می کند. سيد احمد هوشمند, [٠١.١٠.١٩ ١٦:٣٧] من توجه شما را به ویژه در این ایام به رعایت حقوق والدین جلب می کنم. امام سجاد علیه السلام می فرمایند: (حق پدرت آن است که بدانی بدون او تو در این دنیا بودی). امام نظر ما را به این جلب می کند که پدر را واسطه و راه تکوینی قرار داد تا با اراده او تو وجود داشته باشیم، وجود یک نعمت بزرگ برای انسان است و اگر نقش پدر نمی بود، ما اصلا در این دنیا نبودیم. سپس امام علیه السلام یم فرماید: (فمهما رأيت في نفسك ما يعجبك.. فاعلم أن أباك أصل النعمة عليك فيه، وأحمد الله واشكره على قدر ذلك، ولا قوة إلا بالله...)؛ پس هر گاه در خودى چيزى ديدى كه خوشایند بود بدان كه پدرت ريشه آن نعمت بر تو ميباشد پس خدا را حمد كن و بهمين اندازه سپاس گوى او باش. نعمت وجود و نعمت تربیت، البته که منظور از تربیت فقط تربیت کردن اخلاقی نیست، بلکه به معنای پرورش دادن و بزرگ نمودن هم هست، پدر اصل نعمت است و تو باید بخشی از این احسان را پاسخ دهی. سپس حضرت امام سجاد (علیه السلام) در مورد حق مادر می فرماید: (فحق أمك: أن تعلم أنها حملتك، حيث لا يحمل أحد أحداً،.. وأنها وقتك بسمعها وبصرها، ويدها ورجلها وشعرها وبشرها، وجميع جوارحها..)؛ حق مادر آنست که بدانی مادرت تو را آنگونه که هیچ کسی دیگری را حمل نمی کند حمل كرد و تو را از ثمره قلب خویش به گونه ای که هیچ کسی دیگری را اطعام نمی کند اطعام کرد. او تو را با همه اعضا و جوارح خود شادمانه و با همه احتمالاتی که بار تو برای او داشت مورد حمایت قرار داد تا آنکه پا به عرصه حیات نهادی. باید به نعمت وجود و نعمت تربیت و پرورش دقت کنیم. اکنون که به این مرحله رسیده ایم باید شکر گذار پدر و مادر باشیم، نباید این خوبیها را فراموش کنیم و نباید همین که به مسئولیت و جایگاهی برسیم لطف آنها را فراموش کنیم. همانگونه که حق و حقوق خود را از والدین مطالبه می کنیم، حق آنها را هم باید مراعات کنیم. سپس امام حق دانش آموز را بیان می کند. اکنون سال تحصیلی جدید آغاز شده است، باید این حق و حقوق را ملاحظه نماییم، خداوند مسئلت نمودند که این استاد و معلم و دبیر جامع و حافظ علم باشد. نباید کسی از ما تصور کند که با عقل و هوش خود به این مرحله رسیده است. خداوند هوش را به ما داد و سپس شرایط را مساعد نمود تا بتوانیم علوم را فرا بگیریم و اکنون این علم ها امانتی هستند که بر گردن ما نهاده شده است تا به دیگران منتقل شوند. اکنون که سال تحصیلی جدید آغاز شده است، به بیان سه مسئله که امام علیه السلام بیان نموده اشاره می کنیم. حق اول: معلومات کتاب آموزشی و درسی بصورت کامل وواضح به دانش آموز منتقل شود. باید برای انتقال اطلاعات این کتاب بدون نقص و بدون اشتباه اهتمام بورزیم و سطح علمی دانش آموزان را بررسی نماییم که آیا آنها این درسها را فراگرفتند؟ این درس آموزشی را حفظ کردند؟ این اولین حق است که بر گردن معلمان و دبیران نهاده شده است. حق دوم: من با دانش آموزان دوست باشم و با صبر و حوصله به آموزش بپردازم. باید دقت کنم که با این ویژگیها که ذکر شد به انتقال اطلاعات آموزشی به دانش آموزان بپردازم. مساله سوم که بسیار مهم است. انتقال معلومات و اطلاعات موجود در کتب درسی بدون پرورش و انتقال اخلاق و حکمت، فایده ای ندارد و به یک وسیله مضر برای فرد و جامعه تبدیل خواهد شد. باید دقت کنیم که همانگونه که باید درس ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست و بقیه درسهای آموزشی را کامل به دانش آموز منتقل کنیم باید به تربیت و اخلاق دانش آموز نیز اهتمام ورزیم. لذا امام سجاد (علیه السلام) در مورد مساله سوم که ذکر کردیم می فرمایند: (فإن العلم عِقالهُ الاخلاق والحكمة)؛ اصل علم اخلاق و حکمت است. باید به امر فراگیری علوم درسی در کنار اخلاق و حکمت اهتمام ورزیم، لذا از موسسات آموزشی خواستاریم که به این دو امر اهتمام ورزند. از خداوند منان مسئلت داریم ما را در این امر یاری نماید، که او شنونده و اجابت کننده است، سپاس خداوند عالمیان و صلی الله علی محمد وآله الطیبین الطاهرین.
اترك تعليق