برادران و خواهران؛ چگونه از برکات ماه مبارک رمضان در اصلاح روابط اجتماعی بهره ببریم؟ انسان در زندگی دنیوی به روابط خود با خویشاوندان، دوستان، برادران و بقیه افراد جامعه نیاز دارد. در بسیاری از احادیث می بینیم که حضرات معصومین (علیهم السلام) درمورد ماه مبارک رمضان، اینگونه فرموده اند: «لا تجعل يوم صومك كيوم فطرك: نگذارید که روزهای ماه مبارک رمضان مثل روزهای دیگر سال بگذرد.» بارها از اهل بیت پیامبر (علیهم السلام) تکرار شده است و منظور از این سخن چیست؟ ماه رمضان ویژگی خاصی دارد، در این ایام که مملو از ایمان و برکت و فضیلتهای الهی است، قلبها آماده می گردد و به سرعت مورد تاثیر قرار می گیرد و تأثیر پندها و نصایح در این ماه نسبت به ماههای دیگر سال بیشتر است. ما در مسیر زندگی خود با خطاها و لغزشهایی مواجه می شویم لذا ضروری است به صورت فردی و به صورت جمعی در خطاها و لغزشهای خود تأمل نماییم و خود را مورد حساب قرار دهیم. باید مسیر زندگی خود را بررسی کنیم و خطاها را اصلاح نماییم. همانطور که می دانیم در این ماه مبارک فرصتها نسبت به ماههای دیگر سال بیشتر است. از جمله مسائلی که ما را تهدید می کند، مساله قطع روابط اجتماعی، دوری از همدیگر و اختلاف بین مومنان است. دلیل این مسائلی که ذکر شد هم این است که دنیا، دنیای رقابت است و در این دنیا اختلافات و مشکلات بسیاری به دلیل اختلاف در افکار و آرا و اعتقادات به وجود آمده است که منجر به کینه و حسد و ایجاد مشکلاتی شده که سپس منجر به اختلاف می شود. برادرانم مشکل کجاست؟ حضرات معصومین (علیهم السلام) می خواستند که جامعه ای اسلامی و قوی ومتمسک به روابط اجتماعی به وجود آید تا این جامعه بتواند مشکلات و بحرانها وسختیها را با موفقیت پشت سر گذارد و بتواند با قدرت در روی دشمنان بایستد. زیرا که اگر اگر دشمنان جامعه ای را ضعیف بیابند می توانند به آن ضربه بزنند. مسأله دیگر این است که حضرات معصومین (علیهم السلام) می خواهند که ما نمایانگر آرمانها و ارزشها وروحیه همکاری و برادری و رحم نسبت به دیگران باشیم. ایشان نمی خواهند که در روابط اجتماعی ما دوری از همدیگر، جدایی، کینه و حسد حکمفرما باشد و دیگران شاهد آن باشند. اهل بیت (علیهم السلام) می خواهند که صفت رحم به یکدیگر و گذشت را به دیگران نشان دهیم و حقیقت دین مبین اسلام را اینگونه بیان نماییم. لذا در بسیاری از احادیث از قطع روابط اجتماعی و دوری از یکدیگر نهی شده است. اگر در بین روابط خود با همسایه ها، ارحام، برادران مومن دوری و اختلاف است، فرصت ماه مبارک رمضان را غنیمت شماریم و در اصلاح آن بشتابیم. به این بخشی از دعا که بخشی از دعای حضرت امام سجاد (علیه السلام) در ماه مبارک رمضان است، دقت کنید: «وَ وَفِّقْنَا فِيهِ لاِنْ نَصِلَ أَرْحَامَنَا بِالبِرِّ وَالصِّلَةِ وَأَنْ نَتَعَاهَدَ جِيرَانَنَا بِالاِفْضَالِ وَالْعَطِيَّةِ وَأَنْ نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ، و نُطَهِّرَهَا بِإخْرَاجِ الزَّكَوَاتِ، وَأَنْ نُرَاجِعَ مَنْ هَاجَرَنَـا وَأَنْ نُنْصِفَ مَنْ ظَلَمَنَا وَأَنْ نُسَـالِمَ مَنْ عَادَانَا حَاشَا مَنْ عُودِيَ فِيْكَ وَلَكَ، فَإنَّهُ الْعَدُوُّ الَّذِي لاَ نُوالِيهِ، وَالحِزْبُ الَّذِي لاَ نُصَافِيهِ.» امام می فرماید: «و َوَفِّقْنَا فِيهِ لاِنْ نَصِلَ أَرْحَامَنَا بِالبِرِّ وَالصِّلَةِ: پروردگارا ما در اين ماه موفّق بدار که با أرحام و خويشاوندان خود با برّ و نيکي ارتباط و صله رحم داشته باشيم.» دقت کنید که در برخی از احادیث صله رحم آمده و در برخی دیگر قطع رحم آمده است. اکنون به اهمیت صله رحم در زندگی اجتماعی می پردازیم. البته که صله رحم یک ارزش دینی و انسانی است. نه فقط مومنان و مسلمانان نیاز به صله رحم دارند بلکه حتی کافران نیز به این مبدا و ارزش انسانی نیازمند هستند، قطع رحم در دنیا و در آخرت برای تمامی مومنان و غیر مومنان زیانبار و موجب خسران است. از حضرت امیر المومنین (علیه السلام) روایت شده که فرمودند: «ايها الناس انه لا يستغني الرجل وان كان ذا مال عن عشيرته و دفاعهم عنه بأيديهم والسنتهم و هم اعظم الناس حيطة من وراءه و المهّم لشعثه و اعطفهم عليه عند نازلة ان نزلت به:. اى مردم، هيچ كس ـ هر اندازه هم ثروتمند باشد ـ از خويشان (ايل و عشيره) خود و حمايت عملى و زبانى آنها از او بى نياز نيست. آنان بزرگترين گروهى هستند كه از انسان پشتيبانى مى كنند و پراكندگى و پريشانى او را از بين مى برند و در مصيبتها و حوادثى كه برايش پيش مى آيد، بيش از همه به او مهربان و دلسوزند. حضرت امیر المومنین(علیه السّلام) می فرمایند که حتی اگر دارای جایگاه و منزلت اجتماعی باشی هیچگاه از بستگان خود بی نیاز نخواهی بود، اینها در سختیهای زندگی پشتوانه تو هستند، اینها هستند که از تو دفاع می کنند و نسبت به تو مهربان هستند. تو به آنها نیاز داری پس باید بین تو و آنها روابط مستحکمی باشد. احادیث و روایات بسیاری بر صله رحم و اهمیت آن تأکید می کند و خداوند متعال برای این عمل اجری عظیم برای آخرت و فوائد بسیاری برای دنیا قرار داده است. از حضرت امام باقر (علیه السلام) روایت شده است که فرمودند: «صلة الارحام تزكي الاعمال و تنمّي الاموال و تدفع البلوى و تيسّر الحساب و تنسئ في الاجل.» صله رحم، اعمال را پاكيزه، اموال را بسيار، بلا را برطرف و حساب (قيامت) را آسان مى كند و مرگ را به تأخير مى اندازد. و اما در مورد قطع رحم، در برخی از احادیث بعد از شرک به خدا بزرگترین گناه محسوب می شود. حضرت امیر المومنین (علیه السلام) در حدیثی فرموده اند: «اقبح المعاصي قطيعة الرحم: زشت ترین گناهان، قطع رحم است.» اکنون به مسئله چگونگی روابط با خویشاوندان می پردازیم. گاهی فرد با ارحام خود به گونه ای برخورد می کند که اگر به او سر بزنند، به آنها سر می زند و اگر به او هدیه ای بدهند، به آنها هدیه می دهد و اگر به او نیکی کنند، به آنها نیکی می کند و این همان مساله ای نیست که در صله رحم مراد باشد. گاهی خویشاوندان یک فرد با او ارتباط برقرار نمی کنند ولی او ارتباط برقرار می کند و مرتبه عالی آن است که انسان بدی خویشاوندان را با گذشت پاسخ دهد. مشکل اینجاست که برخی اوقات شیطان و شرایط جامعه حکم می کند که در برخورد با خویشاوندان قطع رابطه نماید و بدیهای آنان را فراموش نکند. روایت است که روزی شخصی نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رفت و گفت: يا رسول الله من خویشاوندانی دارم و به آنان نیکی می کنم ولي آنان مرا آزار مي دهند؛ تصمیم به ترک آنان دارم. حضرت فرمودند: در اين صورت خداوند هر دو شما را ترک خواهد كرد. يعنی خدا فيض و رحمت خود را از شما خواهد بريد. آن مرد پرسید که چه کنم؟ آنگاه پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: به آنان که تو را محروم کردند، بخشش کن و آنان که با تو قطع رابطه کردند، با آنها معاشرت کن و از کسی که به تو ظلم کرده است بگذر. پس اگر این کار را انجام دادی خداوند تو را در مقابل ايشان حمايت خواهد كرد. خداوند آنگاه که از تو حمایت کند، مقام و منزلت تو در نزد خویشاوندان و در نزد مردم و جامعه بیشتر می شود. تصور نکن که از شأن و منزلت تو کم می شود و در نزد مردم ذلیل می شوی و از ارزش تو کاسته می شود. لذا برادران و خواهران، در این ماه مبارک باید بیندیشیم و به روابط اجتماعی خود بنگریم و تلاش کنیم که با ارحام ارتباط برقرار کنیم. که اگر این کار را کردیم خداوند متعال از ما حمایت خواهد کرد. از خداوند منان مسئلت داریم که ما را در ایجاد روابط اجتماعی سالم یاری نماید. و الحمد لله رب العالمين وصلى الله على محمد وآله الطيبين الطاهرين.
اترك تعليق