ائمه معصومین (صلوات الله علیهم) تبیین کننده حق و باطل
ائمه معصومین (صلوات الله علیهم) دارای مقام فصل الخطاب هستند به این معنا که کلام و قضاوت و داوری ایشان بر اساس حق و حقیقت است و به اختلافات پایان می دهد و در مقامی قرار دارند که همه باید کلام حضرات معصومین (صلوات الله علیهم) را بپذیرند. قضاوت و کلام ایشان جداکننده حق از باطل است.
پرواضح است که خداوند متعال این مقام را به ائمه اطهار (صلوات الله علیهم) عطا نموده است زیرا ایشان خلیفه های الهی بر مردم و حجت الله هستند. در احادیث بسیاری نقل شده است که اگر امام معصوم در زمین نباشد زمین نپاید. حضرت امام محمد باقر (علیه السّلام) در این باره فرموده اند:
«علي بن إبراهيم عن محمد بن عيسى عن محمد بن الفضيل عن أبي حمزة عن أبي جعفر (ع) قال قال: و الله ما ترك الله أرضا منذ قبض آدم (ع) إلا و فيها إمام يهتدى به إلى الله و هو حجته على عباده و لا تبقى الأرض بغير إمام حجة لله على عباده.» (1)
«حضرت امام محمد باقر (علیه السّلام) فرمودند: به خدا از روزى كه آدم (علیه السّلام) قبض روح شده، خدا زمينى را وانگذارده جز آنكه در آن امام و پيشواى دادگسترى بوده است كه به وسيله آن به سوى خدا رهبرى مىشدند و او حجت خدا بر بندگانش بوده است و زمين بى حجت خدا بر بندگانش برجای نمىماند.» (2)
در احادیث بسیار دیگری مطرح شده است که زمین بدون وجود حجت الهی درهم فرو می رود و یا فرو ریزد که به حدیثی در این باره بسنده می نماییم:
«علي عن محمد بن عيسى عن أبي عبد الله المؤمن عن أبي هراسة عن أبي جعفر (ع) قال: لو أن الإمام رفع من الأرض ساعة لماجت بأهلها كما يموج البحر بأهله.» (3)
«حضرت امام محمد باقر (علیه السّلام) فرمودند: اگر به فرض امام يك ساعت از زمين برداشته شود، زمین بر اهل خود موج بردارد چنانچه دريا با اهل خود موج برمی دارد.» (4)
گذشته از اینکه زمین بدون حجت الهی برجای نمی ماند و حجت الهی سبب امان و آرامش زمین است، وجود حجت خداوند و خلیفه الهی برای تبیین و تمییز حق و باطل و حلال و حرام ضروری و لازم است و اگر وجود مقدس ائمه معصومین (صلوات الله علیهم) برای تبیین حق از باطل نباشد حق از باطل شناخته نمی شود کما اینکه قبلا ذکر کردیم، زمین اصلا نمی پاید.
در این مجال به ذکر چند حدیث در این باره می پردازیم:
حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرموده اند زمین هیچگاه از وجود امام معصوم خالی نمی ماند تا اگر چیزی را به دین افزودند یا کم نمودند؛ اصلاح فرماید و حق و باطل برای مومنین مشتبه نگردد:
«حدثنا محمد بن الحسن رحمه الله قال حدثنا الحسين بن الحسن بن أبان عن الحسين بن سعيد عن علي بن أسباط عن سليم مولى طربال عن إسحاق بن عمار قال سمعت أبا عبد الله (ع) يقول: إن الأرض لن تخلو إلا و فيها عالم كلما زاد المؤمنون شيئا ردهم و إذا أنقصوا أكمله لهم فقال خذوه كاملا و لو لا ذلك لالتبس على المؤمنين أمورهم و لم يُفرّقوا بين الحق و الباطل.» (5)
« محمد بن الحسن رحمة الله عليه فرمود حسين بن حسن بن ابان از حسين بن سعيد از على بن اسباط از سليم مولى طربال از اسحاق بن عمار نقل كرده كه گفت از حضرت ابا عبد الله (عليه السّلام) شنيدم كه فرمودند: زمين هرگز خالى نيست از عالمى كه هرگاه مؤمنين چيزى را اضافه كردند آنها را برگردانده و زمانى كه ناقص نمودند، برايشان تكميل نماید و سپس به آنها مىگويد: بگيريد آن را در حالى كه كامل است.
سپس حضرت فرمودند: و اگر چنين نباشد امور مؤمنين برايشان مشتبه شده و بين حق و باطل فرق نمىگذارند.» (6)
در کتاب کافی شریف نیز بدینگونه به این موضوع اشاره شده است:
« علي بن إبراهيم عن محمد بن عيسى عن يونس عن ابن مسكان عن أبي بصير عن أحدهما (ع) قال قال: إن الله لم يدع الأرض بغير عالم و لو لا ذلك لم يعرف الحق من الباطل.» (7)
« يكى از دو امام حضرت امام باقر (علیه السّلام) یا حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرمود: به راستى خدا زمين را بىعالم (امام) نگذارد و اگر جز اين باشد حق از باطل شناخته نشود.»(8)
حضرت امام صادق (علیه السّلام) در این باره فرموده اند:
« أبي رحمه الله قال حدثنا سعد بن عبد الله عن محمد بن عيسى بن عبيد عن محمد بن سنان و صفوان بن يحيى و عبد الله بن المغيرة و علي بن النعمان كلهم عن عبد الله بن مسكان عن أبي بصير عن أبي عبد الله (ع) قال: إن الله لا يدع الأرض إلا و فيها عالم يعلم الزيادة و النقصان فإذا زاد المؤمنون شيئا ردهم و إذا نقصوا أكمله لهم فقال خذوه كاملا و لو لا ذلك لالتبس على المؤمنين أمرهم و لم يفرق بين الحق و الباطل.»(9)
« پدرم رحمة الله عليه فرمود: سعد بن عبد الله از محمد بن عيسى بن عبيد از محمد بن سنان و صفوان بن يحيى و عبد الله بن مغيره و على بن نعمان جملگى از عبد الله بن مسكان از ابو بصير از حضرت ابى عبد الله (علیه السّلام) نقل كردهاند كه آن حضرت فرمودند: خداوند منّان زمين را وانمىگذارد مگر آن كه در آن عالمى قرار مىدهد كه به زياده و نقصان واقف و آگاه است لذا وقتى مؤمنان چيزى اضافه مىكنند آنها را بر مىگرداند و هنگامى كه نقصی ایجاد کنند؛ تكميل می نماید و به آنها مىفرمايد آن را كامل و تكميل اخذ نماييد.
سپس امام عليه السلام فرمودند: و اگر روى زمين چنين حجتى نباشد امر بر مؤمنين مشتبه شده و بين حق و باطل فرق گذارده نمىشود.» (10)
در کتاب غیبت نعمانی نیز از حضرت امام صادق (علیه السّلام) روایت شده است که خداوند هرگز زمین را وانگذارد و اگر امام معصومی بر زمین نباشد حق از باطل شناخته نمی شود:
«حدثنا محمد بن يعقوب عن علي بن إبراهيم عن محمد بن عيسى عن يونس عن ابن مسكان عن أبي بصير عن أبي عبد الله (ع) أنه قال: إن الله لم يدع الأرض بغير عالم و لو لا ذلك لم يعرف الحق من الباطل.» (11)
«ابو بصير از حضرت امام صادق (علیه السّلام) روايت كرده كه آن حضرت فرمود: «هرگز خداوند زمين را بدون وجود عالم رها نكرده است، اگر چنين نبود حق از باطل شناخته نمىشد.»(12)
فهم حلال و حرام الهی برای مردم آنقدر حائز اهمیت است که حضرت امام صادق (علیه السّلام) در حدیثی فرموده اند اگر حجت الهی در میان مردم نباشد تا حلال و حرام الهی را به مردم بفهماند زمین چندی نپاید:
«محمد بن يحيى عن أحمد بن محمد عن علي بن الحكم عن ربيع بن محمد المسلي عن عبد الله بن سليمان العامري عن أبي عبد الله (ع) قال: ما زالت الأرض إلا و لله فيها الحجة يعرف الحلال و الحرام و يدعو الناس إلى سبيل الله.» (13)
«عبد الله بن سليمان عامرى از حضرت امام صادق (علیه السّلام) نقل می کند که فرمودند: زمين هميشه نپايد جز آنكه براى خدا در آن حجتى بايد كه حلال و حرام را به مردم بفهماند و مردم را به راه خدا بخواند.» (14)
در کتاب علل الشرایع حدیث دیگری نیز از حضرت امام صادق (علیه السّلام) نقل شده است که زمين باقى نمى ماند مگر آنكه در زمین مردى از اهل بيت (صلوات الله علیهم) باشد به حق آگاه باشد و آن را برای مردم تبیین نماید:
« أبي رحمه الله قال حدثنا سعد بن عبد الله عن أحمد بن محمد بن عيسى و محمد بن عبد الجبار عن محمد بن خالد البرقي عن فضالة بن أيوب عن شعيب الحذاء عن أبي حمزة الثمالي قال قال أبوعبد الله (ع): لن تبقى الأرض إلا و فيها رجل منا يعرف الحق فإذا زاد الناس فيه قال قد زادوا و إذا نقصوا قال قد نقصوا و إذا جاءوا به صدقهم و لو لم يكن كذلك لم يعرف الحق من الباطل.» (15)
«پدرم رحمة الله عليه فرمود سعد بن عبد الله از احمد بن محمد بن عيسى و محمد بن عبد الجبار از محمد بن خالد برقى از فضالة بن ايوب از شعيب حذاء از ابو حمزه ثمالى نقل كرده كه وى گفت: حضرت ابو عبد الله (عليه السّلام) فرمودند: زمين باقى نمى ماند مگر آن كه در روى آن مردى باشد از ما اهل بيت كه به حق عارف مى باشد به طورى كه هر گاه مردم در آن اضافه كنند؛ گويد زياد كردند و هنگامى كه از آن بكاهند؛ فرمايد مردم از حق كاستند و وقتى كه عين حق را بياورند او آنها را تصديق مى نمايد. سپس حضرت فرمودند: و اگر چنين نباشد حق از باطل ممتاز و مشخص نمىگردد.» (16)
در کتاب کافی نیز در همین موضوع که ضروری است در زمین امام معصومی باشد تا اگر به احکام الهی چیزی افزودند یا چیزی کم نمودند، تکمیل یا رفع نقصان نماید:
«علي بن إبراهيم عن أبيه عن محمد بن أبي عمير عن منصور بن يونس و سعدان بن مسلم عن إسحاق بن عمار عن أبي عبد الله (ع) قال سمعته يقول: إن الأرض لا تخلو إلا و فيها إمام كيما إن زاد المؤمنون شيئا ردهم و إن نقصوا شيئا أتمه لهم. (17)
« اسحاق بن عمار گويد: از حضرت امام صادق (علیه السّلام) شنيدم که فرمودند: به راستى زمين تهى نماند جز آنكه در آن امامى باشد، براى آنكه اگر مؤمنان چيزى افزودند (به احكام خدا) آنها را به حق برگرداند و اگر چيزى كاستند براى آنها تكميل كند و رفع نقصان نمايد.» (18)
پی نوشتها
(1) الكافي، جلد1، صفحه 179 – 178
(2) أصول الكافي، جلد2، صفحه 55- 53
(3) الكافي، جلد1، صفحه 179
(4) أصول الكافي، جلد2، صفحه 55
(5) علل الشرائع، جلد1، صفحه 200 - بحار الأنوار، جلد23، صفحه 197
(6) ترجمه علل الشرائع، جلد1، صفحه 651 -649
(7) الكافي، جلد1، صفحه 178
(8)أصول الكافي، جلد2، صفحه 53
(9)علل الشرائع، جلد1، صفحه 196 195 –
(10)ترجمه علل الشرائع، جلد1، صفحه 639 – 637
(11)الغيبة للنعماني، صفحه 138
(12)ترجمه غیبت نعمانی، صفحه 192
(13) أصول الكافي، جلد2، صفحه 178
(14) أصول الكافي، جلد2، صفحه 51
(15) علل الشرائع، جلد1، صفحه 196 195 –
(16) ترجمه علل الشرائع، جلد1، صفحه 651
(17) الكافي، جلد1، صفحه 178
(18)أصول الكافي، جلد2، صفحه 51
منابع
- أصول الكافي، محمد بن يعقوب كلينى، مترجم: محمد باقر كمره اى، قم، اسوه، 1375ش.
- بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، محمد باقر بن محمد تقى مجلسى، بيروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ دوم، 1403ق.
- ترجمه علل الشرائع ، محمد بن على ابن بابويه، ترجمه ذهنى تهرانى، قم، مؤمنين، 1380 ش.
- ترجمه غیبت نعمانی، محمد بن ابراهيم نعمانی، مترجم: محمد جواد غفارى، تهران، نشر صدوق، 1418 ق. / 1376 ش.
- علل الشرائع، محمد بن علىابن بابويه، قم، داورى، 1385 ش.
- الغيبة (للنعماني)، محمد بن ابراهيم نعمانى، تهران، مكتبة الصدوق، 1397 ق.
- الكافي، محمد بن يعقوب بن اسحاق كلينى، محقق / مصحح: على اكبر غفارى و محمد آخوندى، تهران، دار الكتب الإسلامية، 1407 ق.
اترك تعليق